La Toussaint en Pologne

Pierwszy Listopada - Dzień Wszystkich Świętych, Święto Zmarłych ... Porządkowanie grobów, kupno zniczy, wiązanek chryzantem. Każdy chciałby spędzić te święta przy mogiłach najbliższych. Zastanawiamy się nad sensem życia, nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością.

Wieczorem odwiedzamy cmentarze, nawet gdy nie mamy tam nikogo bliskiego. Zapalamy znicz przy grobie znanej osoby - a może przy opuszczonym grobie, o którym wszyscy zapomnieli ...

Nad cmentarzem bije łuna od zapalonych zniczy ...

Le premier Novembre, la Toussaint en Pologne.
On nettoie les tombes, on achète les bougies, les chrysanthèmes. On voudrait passer cette journée près des tombes des nos proches. C'est un moment de réflexion sur le sens de la vie, sur le passé, le présent et l'avenir.

Le soir on visite les cimetières même si personne de nos proches n'y repose. On allume une bougie sur la tombe d'un personnage connu - ou peut-être sur une tombe oubliée ...

La lueur des bougies brille au-dessus du cimetière...

Cmentarz Rakowicki / Le cimetière Rakowicki

Grób Konstantego Gaszyńskiego, Aix en Provence

La tombe de Constantin Gaszyński, Aix en Provence

Cmentarz Łyczakowski - Lwów

Cimetière Lyczakowski - Lvov

Śpieszmy sie...

Śpieszmy sie kochać ludzi tak szybko odchodzą
zostaną po nich buty i telefon głuchy
tylko co nieważne jak krowa się wlecze
najważniejsze tak prędkie że nagle sie staje
potem cisza normalna wiec całkiem nieznośna
jak czystość urodzona najprościej z rozpaczy
kiedy myślimy o kimś zostajac bez niego

Nie badź pewny ze czas masz bo pewność niepewna
zabiera nam wrażliwość tak jak każde szczęście
przychodzi jednocześnie jak patos i humor
jak dwie namietności wciąż słabsze od jednej
tak szybko stąd odchodzą jak drózd milkną w lipcu
jak dzwięk trochę niezgrabny lub jak suchy ukłon
żeby widziec naprawde zamykają oczy
chociaż większym ryzykiem rodzić sie niż umrzeć
kochamy wciąż za mało i stale za późno

Nie pisz o tym zbyt często lecz pisz raz na zawsze
a bedziesz tak jak delfin łagodny i mocny

Śpieszmy sie kochać ludzi tak szybko odchodzą
i ci co nie odchodzą nie zawsze powrócą
i nigdy nie wiadomo mówiąc o miłości
czy pierwsza jest ostatnią czy ostatnia pierwszą

ks. Jan Twardowski

Kot w pustym mieszkaniu

Umrzeć - tego nie robi się kotu.
Bo co ma począć kot
w pustym mieszkaniu.
Wdrapywać się na ściany.
Ocierać między meblami.
Nic niby tu nie zmienione,
a jednak pozamieniane.
Niby nie przesunięte,
a jednak porozsuwane.
I wieczorami lampa już nie świeci.
Słychać kroki na schodach,
ale to nie te.
Ręka, co kładzie rybę na talerzyk,
także nie ta, co kładła.

Coś się tu nie zaczyna
w swojej zwykłej porze.
Coś się tu nie odbywa
jak powinno.
Ktoś tutaj był i był,
a potem nagle zniknął
i uporczywie go nie ma.

Do wszystkich szaf się zajrzało.
Przez półki przebiegło.
Wcisnęło się pod dywan i sprawdziło.
Nawet złamało zakaz
i rozrzuciło papiery.
Co więcej jest do zrobienia.
Spać i czekać

Niech no on tylko wróci,
niech no się pokaże.
Już on się dowie,
że tak z kotem nie można.
Będzie się szło w jego stronę
jakby się wcale nie chciało,
pomalutku,
na bardzo obrażonych łapach.

I żadnych skoków pisków na początek.

Wisława Szymborska

Konstanty Gaszyński - Poeta, prozaik i publicysta. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej, syn Antoniego i Teresy z Młynarskich Gaszyńskich. Urodził się 10 marca 1809 roku w Jeziornej koło Grójca. Ukończywszy nauki początkowe, kształcił się w gimnazjum im. Samuela Lindego w Warszawie. Progi Uniwersyteu Warszawskiego przekroczył jako student w 1828 roku. Gaszyński przepełniony patriotyzmem znalazł się wśród walczących o niepodległość w okresie Powstania Listopadowego 1830 roku. Upadek polskiej myśli narodowo- wyzwoleńczej, spowodował konieczność udania się na emigrację. Belgia, a potem Francja stała się wieloletnią przystanią życiową dla Gaszyńskiego.

Osiedlił się w Aix-en-Provence (w 1833). W 1844 roku w Paryżu został sekretarzem Sieyésa, deputowanego do Parlamentu. Słabe zdrowie było przyczyną częstych pobytów Konstantego w kurortach leczniczych na terenie Francji, Szwajcarii, Niemiec i Włoch. W 1860 roku ponownie odwiedził Królestwo, w tym Warszawę. Trzy lata później popadł w melancholię, spowodowaną śmiercią matki.

Zmarł 8 marca 1866 roku w Aix-en-Provence.

Twórczość literacka Gaszyńskiego rozpoczęła już w latach studenckich. W 1830 roku, wspólnie z Leonem Ziemkowiczem opublikował "Pamiętnik dla płci pięknej". Swój wielokierunkowy warsztat twórczy ujawnił w patriotycznych, romantycznych wierszach, sonetach, balladach, satyrach. W "młodym" okresie, spędzonym w kraju pisywał m.in. w "Melitele" Odyńca. "Dwaj Śreniawici", romantyczna powieść historyczna ukazywała realia z czasów panowania Władysława Łokietka (1830). Pobyt na obczyźnie przejawiał się dalszą twórczością. W 1833 roku ukazał się zbiór humorystycznych opowiadań o stosunkach wśród emigracji, "Pieśń pielgrzyma polskiego" i "Pan Dezydery Boczko..." (1846). Lata pięćdziesiąte XIX wieku, to najlepszy i najbogatszy okres twórczości Gaszyńskiego. Obok "Listów z podróży po Włoszech" (1853), wydał utwór poetycki "Sielanka młodości" (1855), satyrę "Gra i karciarze", a w 1858 roku dramat "Wyścigi konne".

We Francji współpracował z "Gazette du Midi" oraz jako naczelny redaktor z "Memorial d'Aix", w których zamieszczał artykuły w języku francuskim.

Osobną pamiątką w literaturze stały się przekłady. Dzieła Zygmunta Krasińskiego, bliskiego przyjaciela z lat studenckich, zamieścił w tomach "Poezje" (1868) i "Pisma prozaiczne" (1874). W Krakowie pojawił się w 1879 roku zbiór wierszy Konstantego Gaszyńskiego "Liście wiosenne". Tłumaczył również utwory obce; między innymmi utwory Heinego, Petrarki.

"Czarna sukienka", znana i popularna pieśń to jeden z przykładów ukazujących Gaszyńskiego jako twórcę pieśni i piosenek powstańczych. Czystość języka polskiego w rymowanym przekazie zawierającym głębokie treści patriotyczne, jest wyrazem wielkiego talentu autora.

powrot / retour

Constantin Gaszyński - Poète, écrivain et journaliste polonais. Né le 10 mars 1809 à Jeziorna en Pologne. Il a étudié à l'Université de Varsovie à partir de 1828. Lors de l'Insurrection de Novembre 1830, il a participé activement dans la lutte pour la libération de la Pologne. Après l'échec de l'Insurrection il a été obligé d'émigrer en Belgique et ensuite en France.

Il s'est établi à Aix en Provence en 1833. En 1844 il est devenu le secrétaire de Sieyés, député au Parlement. Sa santé fragile l'a obligé à passer de nombreux séjours dans les stations thermales en France, Suisse, Allemagne et Italie. En 1860 il a pu se rendre en Pologne. Trois ans après il est tombé en dépression à cause de la mort de sa mère.

Il est mort le 8 mars 1866 à Aix en Provence.

Gaszyński a commencé à écrire lors de ses études. En 1830 il a publié avec Leon Ziemkowicz "Le Journal pour les femmes". Il a écrit des poèmes patriotiques, romantiques, des sonnets, des ballades et des satires. Il a écrit également des romans historiques. Lors de son séjour à l'étranger il a continué à écrire et il a publié le recueil des nouvelles humoristiques concernant les Polonais à l'étranger en 1833. Mais c'est en cours des années 50 du XIX siècle où il a atteint l'apogée de son talent. Il a publié "Les lettres du voyage à l'Italie" en 1853, poème, "Les rêves de la jeunesse" 1855, la satire "Le jeu et les joueurs au cartes" et le drame "Les courses" en 1858".

En France il a collaboré avec "La Gazette du Midi" et il était le rédacteur en chef du Mémorial d'Aix où il a publié les textes en français.

Il s'est également fait connaître en tant que traducteur. Les poèmes de son ami Zygmunt Krasiński ont paru dans les recueils "Poèmes" (1868) et "Les écritures prosaïques" (1874). En 1874 on a publié à Cracovie ses poèmes "Les feuilles d'automne". Il a traduit également Heine, Pétrarque.

"La robe noire"- la chansons bien connue - c'est un des exemples qui découvrent Gaszyński comme l'auteur des chants et chansons patriotiques lors de l'Insurrection.

Ces oeuvres se caractérisent par une grande pureté de la langue polonaise.


Grób Jana Matejki	Kraków, Cmentarz Rakowicki Cracovie	La tombe de Jan Matejko


Maria Konopnicka		Gabriela Zapolska

Seweryn Goszczyński	Julian Konstanty Ordon	Grób Riedlów - Stefan Banach










*Kos na Łyczakowie* Chodź, historię Ci opowiem, Chodził kos po Łyczakowie, I aż kreci mi się w głowie - Od zieleni? - Nie, od wspomnień A było jak we śnie... - Tu ktoś cicho westchnie- Lekko, słonecznie. Alejki, zielenie, Prześwity i cienie, I trochę ptasiej muzyki.	Dziunia z bukietem Z aniołem lew, Szlachcic z sokołem, A dla poety liry śpiew. Alejki, prześwity, Cienie, zachwyty, Wzruszenie, O naszych wspomnienie... Chodź historię Ci opowiem, Chodził kos po Łyczakowie.....
	Marta Chrzanowska-Foltzer Lipiec 2013	Fot. Joanna i Leszek Garnczarek